نقد برنامه‌های توسعة روستایی در ایران
نویسندگان
چکیده مقاله:
در ایران، تمرکزگرایی جدید به‌ویژه در دورۀ پهلوی، همگرایی و استفادة گسترده از دیوان‌سالاری، از ویژگی‌های عمده به‌‌شمار می‌روند. در مطالعه‌‌های جامعه‌شناسی تاریخی درمورد ویژگی تمرکزگرایی، تمرکز قدرت و حاکمیت سیاسی در جامعۀ ایران، علی‌رغم وجود انقطاع‌های مقطعی و شدت و ضعف‌هایی که در مقاطعی از تاریخ برای آن قائل‌اند، درمورد این ویژگی در جامعۀ ایران اتفاق‌نظر و اجماع وجود دارد. هدف این مقاله، بررسی و مرور نقادانة برنامه‌های توسعة روستایی، قبل و بعد از انقلاب است. در این راستا، به روش مطالعة کتابخانه‌ای، برنامه‌های عمرانی پیش از انقلاب، از سال 1320 در شش برنامه و بعد از انقلاب در پنج برنامة توسعه نقد و بررسی می‌‌شوند. نتایج نشان میدهد قبل از انقلاب، برنامه‌های عمران روستایی، خصلتی متمرکز و از بالا به پایین، فاقد مطالعات بومی، سطحی‌نگر به مسائل روستایی، دارای دید فنی و فاقد نگرش جامعه‌شناسانه بوده است. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در جامعۀ روستایی، ابتدا نوعی مشارکت فزاینده در قالب بسیج اجتماعی تجربه می‌شود که از تحولات سطح کلان جامعه بی‌تأثیر نیست. در این دوره، از نظام دیوان‌سالاری چندان خبری نیست؛ اما به‌تدریج، به‌تبع تحولاتی که به‌‌وجود می‌آید، الگوی مشارکتی باز هم حالت هدایت‌شده از بیرون را پیدا می‌کند. به‌طورکلی، در مطالعة برنامه‌های پنج‌سالۀ توسعة بعد از انقلاب نیز عدول از اجرای برنامة مصوب، محدودشدن به برخی اقدامات اجرایی و اجرای طرح‌های گذشته، با وجود تغییر محتوای برنامه‌ها به‌روشنی دیده می‌شود. برنامه‌های توسعة روستایی، از اعتبارات بودجه‌ای کافی برخوردار نیستند؛ براساس آسیب‌شناسی برنامه‌های پیشین نوشته نشده‌‌اند و درصورت عملی‌‌نشدن برنامه‌ها، هیچ ارگان یا نهادی پاسخگو نیست. به‌‌عبارتی، دسترسینداشتن به اهداف، هیچ الزامی برای تصویب‌کنندگان ایجاد نمی‌کند. جزئیات بیشتر در این زمینه، درادامۀ مقاله بررسی می‌شود.
منابع مشابه
گردشگری غذا، فرصتی برای توسعة پایدار روستایی در ایران
طی چند دهة گذشته، صنعت گردشگری روستایی رشد چشمگیری در جهان پیدا کرده و روزبه‌روز بر تنوع آن افزوده شده است. یکی از زیرمجموعه‌های گردشگری روستایی، گردشگری غذاست که با توجه به کارکرد و فواید آن، مورد توجه برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران کشورهای مختلف قرار گرفته است. در ایران با وجود برخورداری از تنوع مواد غذایی محلی و سنتی، هنوز به گردشگری غذا توجه چندانی نشده است؛ حال آنکه رشد و توسعة این بخش می‌توا...
متن کاملتوسعة اشتغال در نواحی روستایی
یکی از اهداف کلان توسعه در اغلب کشورها و از جمله کشور ما، کاهش بیکاری و توسعة فعّالیّت‌های شغلی است. در این مقاله دو هدف اصلی دنبال می‌شود: اوّلین، شناخت و ریشه‌یابی وضع موجود بیکاری و اشتغال در سطوح مختلف (بین‌المللی ـ محلی) و دوّمین چگونگی تغییر وضع موجود بیکاری و اشتغال در راستای دستیابی به وضع مطلوب است. روش بررسی، گردآوری آمار و اطّلاعات از منابع اسنادی و مطالعات میدانی محلّی و تئوری تحقیق نیز...
متن کاملگردشگری غذا، فرصتی برای توسعة پایدار روستایی در ایران
طی چند دهة گذشته، صنعت گردشگری روستایی رشد چشمگیری در جهان پیدا کرده و روزبه روز بر تنوع آن افزوده شده است. یکی از زیرمجموعه های گردشگری روستایی، گردشگری غذاست که با توجه به کارکرد و فواید آن، مورد توجه برنامه ریزان و سیاست گذاران کشورهای مختلف قرار گرفته است. در ایران با وجود برخورداری از تنوع مواد غذایی محلی و سنتی، هنوز به گردشگری غذا توجه چندانی نشده است؛ حال آنکه رشد و توسعة این بخش می توا...
متن کاملپیوستگی توسعة روستایی ـ شهری در قالب منظومه‌های روستایی
توسعة پایدار روستایی فرایندی است که ارتقای همه‌جانبة زندگی روستایی را از طریق زمینه‌سازی و ترغیب فعالیتهای همساز با قابلیتها و تنگناهای محیط (به مفهوم عام آن) مورد تأکید قرار میدهد. بر این بنیاد، توسعة پایدار روستایی جنبه‌های گوناگونی را شامل است، اما زمینه‌سازیهای ساختاری در چهار جنبة عام می‌تواند به کارکرد مناسب این فرایند بیانجامد. این جنبه‌ها عبارتند از: محیطی ـ اکولوژیک، اجتماعی ـ فرهن...
متن کاملتوسعة اشتغال در نواحی روستایی
یکی از اهداف کلان توسعه در اغلب کشورها و از جمله کشور ما، کاهش بیکاری و توسعة فعّالیّت های شغلی است. در این مقاله دو هدف اصلی دنبال می شود: اوّلین، شناخت و ریشه یابی وضع موجود بیکاری و اشتغال در سطوح مختلف (بین المللی ـ محلی) و دوّمین چگونگی تغییر وضع موجود بیکاری و اشتغال در راستای دستیابی به وضع مطلوب است. روش بررسی، گردآوری آمار و اطّلاعات از منابع اسنادی و مطالعات میدانی محلّی و تئوری تحقیق نیز ن...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 5 شماره 1
صفحات 103- 125
تاریخ انتشار 2016-03-20
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
کلمات کلیدی
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023